🎭 Def-versie #14

Over filmmakers die nooit naar het theater gaan, drie nieuwe filmfonds-consulenten en één nieuwe stagebegeleider, en fuck you Jurg van Ginkel.

Jun 22, 2025

Ik zat op het terras van de Schouwburg met Sarah en een actrice van dertig die furore maakt in het theater. Ze vertelde me dat ze graag meer in films en tv-series wilde spelen, maar dat het maar niet echt wil lukken, ondanks haar succes op de planken. Het is opvallend hoe hoog de muur tussen het toneel en de set soms lijkt opgetrokken. Mensen die wekelijks volle zalen trekken met uitdagende en slopende rollen als van Shakespeare tot Euripides die op televisie niet verder komen dan Beste Vriendin Twee of Man Achter Toonbank.

Grotendeels moeten we dat ons in deze industrie zelf aanrekenen. Het is eigenlijk best zeldzaam voor scenarioschrijvers en regisseurs om überhaupt naar het theater te gaan. Daarbij is onze industrie soms verontrustend anti-intellectueel. Theater is iets waar je ‘eigenlijk vaker naartoe zou moeten,’ maar evengoed wordt het eigenlijk gezien als huiswerk, of groente eten. Het moet wel, maar je wil het eigenlijk niet.

Als er één advies is wat ik beginnende schrijvers en regisseurs het liefste geef is het dat: wees een omnivoor. Kijk eindeloos films, niet alleen maar nieuw en op Netflix, maar ook van honderd jaar oud en nauwelijks te begrijpen. En: ga naar het theater. Er is geen betere plek om je collega’s aan het werk te zien, en als bijkomend voordeel zul je merken dat acteurs je eeuwig dankbaar zijn. Ik geef meteen toe: als mijn vrouw van huis uit geen theater dramaturg was dan was ik veel later, of misschien wel nooit, tot dat inzicht gekomen. Een bijkomend voordeel van trouwen met iemand die erg slim is.

De actrice in kwestie vertelde me dat ze het tijdens audities eigenlijk altijd aflegde tegen een aantal vaste namen. De actrice met bekende achternaam. De klasgenoot die sindsdien vooral in Johan Neijenhuis comedy’s speelt. Ze vroeg zich af of het eigenlijk slim is dat ze op haar instagram vooral foto’s van architectuur deelde, terwijl precies die collega’s heel vaak hun eigen hoofd laten zien.

Daar zit iets in. Steeds vaker kiezen showrunners al vóór de auditiedagen een aantal hoofdrollen uit hun eigen netwerk. En dan is zichtbaarheid een voordeel. Tegelijkertijd kun je je afvragen of dit de manier is waarop je überhaupt aan werk wil komen. Zo worstelen we eigenlijk allemaal met dezelfde vraag: in hoeverre moet ik mezelf als maker in de uitverkoop zetten voor betaald werk? Ben ik als acteur, schrijver of regisseur eigenlijk méér dan een maker alleen, een één-mans-merk dat voortdurend in de etalage moet staan?

Onder acteurs bestaat soms het vermoeden dat casting-directors een klein clubje lievelingen hebben die ze steeds aan regisseurs en producenten aanraden. Dat is in ieder geval niet mijn ervaring. En als het al zo zou zijn dan moet de verantwoordelijkheid daarvoor eerder bij de uiteindelijke opdrachtgevers gelegd worden: de Streamers en Distributeurs die natuurlijk hun eigen motivatie hebben om een bepaald gezicht bij een bepaalde rol te willen. Afgelopen week nog werd ons in Hilversum te kennen gegeven dat jeugdseries voor een aanzienlijk deel bevolkt zouden moeten worden door youtubers. Tegen zo’n teneur kun je je als actrice niet op-instagrammen.

Wel is het aan te raden je in het netwerk van regisseurs en producenten te bewegen waar je in ieder geval mee zou wíllen werken. Dat is sowieso waar het steeds meer naartoe gaat, zeker voor grotere dramaseries: een hybride vorm. Niet meer dagenlang audities waarbij een enorme groep acteurs in tien minuten mogen komen bewijzen dat ze heus kunnen acteren. (Dat kunnen ze.) Maar een breder gesprek tussen uitzender, producent, showrunner en casting-director, waar alle afwegingen in één keer op tafel komen: marketing, creatieve wensen én beschikbaarheden. Wie willen we, wie kan er. Voor de kleinere rollen daarna zijn er dan natuurlijk nog wel castingdagen, en in potentie een manier voor acteurs en actrices om meer richting het kleine scherm te bewegen. Maar dan nog steeds moet je je afvragen: wil ik eigenlijk wel een hele herneming van Rouw siert Electra afzeggen in ruil voor een weekje Verliefd op Marbella?

‘Ander word ik gewoon Olivia Coleman,’ verzucht de actrice op het terras. Een leven lang Echte Kunst maken en op veel latere leeftijd pas doorbreken bij het grote publiek. En dat is natuurlijk het beste advies. Laten we allemaal proberen Olivia Coleman te worden.

Daarover gesproken:

Nieuwe Namen

Het ging al een tijdje rond op de tamtam maar nu dan ook officieel: het filmfonds krijgt drie nieuwe consulenten. Maan Meelker wordt consulent Talent en Experiment, Gerwin Tamsma wordt consulent Genre, Talent en Experiment en Pieter van den Berg wordt consulent Speelfilm.

Van de drie ken ik alleen Pieter, omdat die voorheen scenarioschrijver was van oa Laura H, betrokken was bij het NPO fonds en les gaf op de filmacademie. En in een grijs verleden schreef hij mee aan Feuten.

Voor nu is het vooral belangrijk om te weten dat het personage van Korneel Evers in Feuten de de naam Mauring van de Berg draagt omdat wij hem vernoemd hebben naar diezelfde Pieter (Mauring) van den Berg. Dit was in de tijd dat collega Michael en ik nog dachten dat ze ons hierna nooit meer iets voor televisie zouden laten schrijven, zodat we ons uiterste best deden om alle personages te vernoemen naar onze vrienden.

Zo kreeg Abbey Hoes de naam Charlie Zekveld naar Thomas Zekveld, de barman van Café Batavia waar wij iedere week onze pubquiz hadden en hem door middel van dit gebaar wat gratis drank probeerden te ontfutselen, meestal zonder resultaat. (Thomas is iemand die zichzelf overigens Dikke Hobbit noemt omdat hij, als je dit leest Thomas, wel iets weg heeft van een Dikke Hobbit.)

Ruben Brinkman heette Leon Noordzij, naar Michaels beste vriend Leon Noordzij die nu met zijn bedrijf Pastry Shop de beste trailermaker van Nederland is. Anne Speller heette Nina, naar mijn huisgenoot en beste vriend Nina.

In de jaren die daarop volgden moest ik zoveel namen voor personages bedenken dat ik voor mijn eigen mentale gezondheid besloot in de meeste gevallen domweg een naam te kiezen en daar vervolgens nooit meer over na te denken. Zo is er een personage in Nemesis die Lars heet. Die rol zou eerst door een man vertolkt zou worden, maar toen bleek dat Romana Vrede het zou gaan spelen heb ik met haar besproken dat het eigenlijk wel goed zou zijn om de naam gewoon zo te laten en daar verder geen woord meer aan vuil te maken.

In al die jaren heb ik maar één keer een personage een naam gegeven om iemand een hak te zetten, en dat was óók tijdens Feuten. Toen het eerste seizoen op televisie kwam, en wij doodnerveus op de bank de reacties via -toen nog- twitter zaten te volgen was er een comedian die het helemaal niks vond en er een sport van had gemaakt om zo virulent mogelijk de serie tot op het bot toe af te kraken. Zijn naam was Jurg van Ginkel, en binnen enkele weken had ik een grondige hekel aan hem. Toen we mochten gaan schrijven aan het tweede seizoen besloten we het personage van Egbert Jan Weeber de naam Jurg van Ginkel te geven en hem de meest vreselijke dingen mee te laten maken. Heel erg kinderachtig natuurlijk maar ook heel erg leuk. Het haalde toen het journaal, en Jurg van Ginkel zelf liet weten het verrassend geestig van ons te vinden, met de woorden: ‘ze kunnen het dus wél.’ Vervelende kwast.

In de jaren die daarop volgden is ooit nog een poging ondernomen om elkaar te ontmoeten en boven een biertje de strijdbijl te begraven, maar daar kan vijftien jaar na dato natuurlijk nog steeds geen sprake van zijn, al was het maar omdat bloedvetes alleen leuk zijn als je die tot in het graf met je meedraagt. Fuck you Jurg van Ginkel.

🎓 Een Nieuwe Stagebegeleider

Met Pieters nieuwe functie bij het filmfonds komt de positie van stagebegeleider op de filmacademie vrij en die gaat komend jaar dan weer ingevuld worden door niemand minder dan ikzelf.

Ik heb de afgelopen vijftien jaar vaker les gegeven, af en aan en bijna altijd op de filmacademie. Meestal waren dat korte blokken, een les van vier middagen of soms begeleiding van een derdejaarsfilm. Één jaar was ik vaste docent, in 2015 toen mijn eerste zoon eraan kwam en ik overmand werd door een plotselinge angst dat freelancers op geen enkele zekerheid konden rekenen. Aan het eind van dat jaar bleek de angst ongegrond, en vertrok ik weer.

Maar van alle nieuwe scenarioschrijvers die er sinds mijn eigen afstuderen zijn bijgekomen heb ik nu nog steeds het meeste contact met de studenten die toen op de academie zaten: Amira, Saar, Emily. Legendarische lichting. Alleen al om die reden is lesgeven louterend en iets wat ik iedere maker zou aanraden, als het in je karakter ligt.

Voor de aankomende derdejaars: ik drink mijn koffie het liefste zwart. Maar nog belangrijker: je stage is eigenlijk het belangrijkste onderdeel van de filmacademie. Je leert mensen kennen, kan al een beetje werken voor erg weinig geld, en met een beetje mazzel blijf je na je opleiding nog even hangen daar zodat het beruchte zwarte gat in het eerste jaar op jezelf net iets minder zwart is. No pressure verder, we gaan er iets moois van maken.

Voor de collega’s die ergens in de komende zes maanden ineens zien dat ik ze een aantal keer achter elkaar gebeld heb: je moet me even terugbellen want het gaat over een geweldige stagiair die ik voor je in de aanbieding heb en je denkt toch niet dat ik zou bellen als dit niet de beste stagiair was die je je maar kon indenken.

✅ Tot slot

Genoten weer? Je kan me tegenwoordig ook op een kop koffie trakteren. (Het mag ook iets anders zijn.) Wordt zeer gewaardeerd!
Deze week was ik bij de première van Yentl en de Boer in het Nieuwe de la Mar. Laat me jullie vertellen dat het erg mooi was en dat jullie er allemaal heen moeten. Leuk om ze via deze nieuwsbrief even een duwtje in de rug te kunnen geven, ze kunnen het vast goed gebruiken.
Het is oorlog met Iran en in het kader van culturele uitwisseling raad ik jullie allemaal aan het Iraanse meesterwerk Jodaeiye Nader az Simin (A Separation) uit 2011 te kijken. Iran heeft een grootse filmcultuur, de moeite waard om daar een keer in te duiken. Al was het maar om de Amerikanen een hak te zetten.
Tot slot: I said it before and I will say it again. Linkse mensen gaan niet naar het Young Patrons Gala.

Dat was het weer even. Tot volgende week!
Willem