def#9 Habemus Mamam
Over moederdag, barende kunst, AI-zoekfuncties en de terugkeer naar de bioscoop
Een zondagochtend met tekeningen en worstenbroodjes op bed leidt via een bezoek aan het Centraal Museum naar overpeinzingen over moederschap, kunst en de staat van de filmindustrie. Tussen Helen Verhoeven, Netflix-AI en het naderende Cannes-succes van Sven Bresser komt alles samen.
👩👧 HABEMUS MAMAM!
De wereld staat op z’n kop, links is rechts, onder is boven, kinderen leggen hun ouders in bed en de paus is een Amerikaan. Je zou denken dat ze alleen daardoor aan de andere kant van de oceaan wel een beetje in een jubelstemming zouden raken, maar gisteren kreeg ik een algemene nieuwsbrief van mijn management in Los Angeles die begon met:
“Everyone is suffering (including us) so please do not feel lonely.”
Super!
💐 Zondag was het ook Moederdag en na een woeste ochtend vol tekeningen en worstenbroodjes op bed gingen we met het gezin naar de tentoonstelling Good Mom/Bad Mom over de mythes rondom het moederschap in het Centraal Museum in Utrecht.
Vorige week nog ging het erover dat het een tijd lang leek alsof de Nederlandse film maar één of twee smaken had aan de hand van de films van Ben Verbong en Paul Verhoeven. Maar diezelfde Paul kreeg in 1974 een dochter genaamd Helen Verhoeven, die inmiddels een vermaard schilder en beeldhouwer is. In de tentoonstelling hangt haar werk Cosmic Nude 2, en bij dat werk hoort een begeleidend schrijven van Sarah Sluimer, die naast theatermaker, columnist en scenarist ook nog eens de moeder van onze kinderen is. Zo wordt alles rond.
Sarah schrijft over het werk:
“De kunstenaar komt een kamer binnen. Ze trapt log een deur open, haar voeten zwaar als stalen kolossen. Met iedere inademing groeit haar buik, tot de ruimte vol is, vol van leven, vol van vlees. Ze lacht zachtjes, in zichzelf, want haar lichaam blijkt opeens een instituut. Dan hurkt ze en begint te baren, maar met iedere wee wordt ze kleiner en kleiner. Het kind komt ter wereld. De kunstenaar vangt het, in haar handen. Maar de kunstenaar, ze blijft krimpen, tot ze zo klein is als het kind dat ze gemaakt heeft. Handje in handje kijken kunstenaar en kind elkaar aan, in verwondering. Dan opent zich een zwart gat in de grond. Uit de diepte slingert een liaan omhoog, wikkelt zich om het beentje van de kunstenaar en trekt haar naar het gat. Samen met het kind verdwijnt ze in de diepte. Boven hen sluit de aarde zich. Alles wat rest is een vloervlinder van bloed, vruchtwater en stront. Daar zetten we een hek omheen. En dat noemen we dan kunst.”
🖼️ De tentoonstelling is tot 14/9 in Utrecht te zien en kreeg vijf sterren in de Volkskrant.
Ikzelf schrijf eigenlijk weinig specifiek over ouderschap. Één keer, in mijn debuutfilm Hiernamaals, heb ik mijn wijlen moeder opgevoerd, gespeeld door Romana Vrede.
Ik meende destijds dat ik goed het verschil kon blijven zien tussen mijn moeder die overleden is in 2010 en de gefictionaliseerde rol die Romana speelde. Tot we bij een scène aankwamen waarin een trein arriveerde in het hiernamaals en Romana, als mijn moeder, de hoofdrolspeelster met open armen op het perron stond op te wachten. De tranen waar ik op dat moment achter de monitor in uitbarstte probeer ik sindsdien na te jagen op iedere set, meestal tevergeefs.
Everyone is suffering (including me) so please do not feel lonely.
🎥 BACK TO THE MOVIES
Na een week vol meetings met distributeurs, agenten en makers gaat het in mijn directe omgeving de laatste tijd veel over een tot voor kort haast opgegeven scherm: de bioscoop. Toen ik vijftien jaar geleden begon als scenarioschrijver kon men niet ophouden over ‘the golden age of television’, en toen het jaar daarop Netflix de wereld veroverde met het eerste seizoen van House of Cards wilde ineens iedere afgestudeerde filmmaker eigenlijk ook wel tv-maker worden.
📺 Het afgelopen decennium voelde als een gigantische volksverhuizing richting het kleine scherm, en die revolutie bracht van alles met zich mee: talent, budget, discours en niet te vergeten baanbrekend drama. Tegelijkertijd werd de bioscoop steeds meer iets van vroeger, iets waar oudere makers nostalgisch over deden, maar een instituut dat snel dezelfde weg zou gaan als draaien op 35mm, grensoverschrijdende studiobazen en de dodo: de geschiedenisboeken.
📉 Nu is het 2025 en ligt Hollywood op zijn gat. Maar dit keer is het niet alleen film, maar óók de streamers die het moeilijk hebben. De markt lijkt verzadigd, de producties top-heavy, en plots lijkt geld verdienen aan peperdure series een bijna niet te kraken som. En zoals steeds wanneer een versleten systeem zich op moeizame benen voortsleept – niet per se anders dan Hollywood in de jaren vijftig – merk je dat makers om zich heen beginnen te kijken en zich afvragen of de wind niet weer eens uit een andere hoek gaat waaien. En zo keert interesse als vanzelf weer terug naar zaal 1 van Tuschinski.
Begrijp me niet verkeerd: Nederland is in het afgelopen decennium niet gestopt met goede films maken. Alleen al in 2025 zou je kunnen zeggen dat de Nederlandse film een topjaar beleeft met één Oscarwinst en komende week de eerste Nederlandse Cannes-selectie sinds 2013 voor Rietland, de debuutfilm van de hinderlijk getalenteerde regisseur Sven Bresser.
Maar onder de grotere producenten die het liefst cross-over producties maken, commercieel aantrekkelijk en het liefst ook nog goed besproken in de Volkskrant, heerste de afgelopen jaren hetzelfde terugkerende sentiment: we hebben de bioscoop overgelaten aan Johan Nijenhuis en z’n Ladies Night, de rest gaat voor High-End Drama Series.
Film is een peperdure hobby waar je soms jaren aan bezig bent met aan het eind een productie waar misschien 100.000 mensen naartoe gaan. Cijfers die weinig voorstellen als naar een redelijk geslaagde dramaserie er met gemak een miljoen kijken.
Daarbij willen makers zich altijd terugvinden in het hart van het culturele discours. De afgelopen jaren hadden we het over niets anders dan series. En nu is dat veranderd. Wie heeft het nog écht met zijn of haar vrienden over het laatste seizoen van Last of Us of Black Mirror? Wie kijkt er nog reikhalzend uit naar het nieuwe seizoen van House of the Dragon zoals we dat bij Game of Thrones deden?
Opnieuw: uitzonderingen zijn legio, maar plots gaat het aan schrijftafels en op premièreborrels haast over niets anders: de bioscoop. We moeten terug! De rode loper en de grote zaal. Misschien hebben we dat allemaal iets te snel opgegeven. Misschien is het ook wel te laat.
🤖 AI-ZOEKMACHINE
Slecht nieuws voor ex-filmacademiestudenten en andere hopeloze moviesplainers: Netflix gaat als eerste experimenteren met een door AI aangedreven zoekfunctie die daadwerkelijk met je meedenkt over wat je wil zien. Dan kun je dus in de nabije toekomst dingen vragen als: “Scary, but not tóó scary,” waarna de zoekfunctie je een film of serie aanraadt, puur op basis van vibes – een erefunctie die voorheen alleen was weggelegd voor bepaalde familieleden die tussen 2003 en 2015 zeven films per week keken en niets leuker vinden dan broers, vrienden of bedgenoten te helpen met het uitkiezen van de perfecte film voor vanavond. (De film die je zoekt is eigenlijk bijna altijd óf Thief van Michael Mann, óf Midnight Run.)
Feit is natuurlijk wel dat de zoekfunctie alleen maar film en series zal aanraden die op Netflix te zien zijn, dus wanneer je echt een knaller van een avond wil, zul je toch nog steeds te rade moeten gaan bij je meest wijsneuzerige filmvriend – en dat is maar goed ook, want dat is voor die mensen zelf ook heel belangrijk en er zijn ook maar zoveel wildvreemden die ik The Battle of Algiers ongevraagd kan aanraden.
📝 TOT SLOT
💬 De Nieuwsbrief heeft haar eerste founding member en dus ook voor het eerst een buitengewoon kundig geschreven pilot mogen lezen en van feedback mogen voorzien. Heb je een script geschreven en zit je te wachten op professioneel commentaar: overweeg een founding member te worden en wie weet hebben we elkaar volgende week aan de telefoon.
🎟️ Dinsdag 13 mei organiseert FilmForward met de DAFF en Netflix weer een editie van Kijken over de Grens. Dit keer zijn Adil El Arbi en Bilall Fallah te gast, het regieduo achter Bad Boys for Life, Rebel en Ms Marvel. Er zijn nog kaarten maar dat gaat ongetwijfeld snel dus wees er snel bji.
🎭 Sinds zaterdag is een herneming van Verdriet is een ding met veren op tournee. Ik zag hem tijdens corona in een live-registratie met Jesse Mensah en Romijn Scholten en vond het prachtig. De herneming is met Joes Brauwers en Fjodor Jozefzoon dus is ongetwijfeld minstens even goed. Ze spelen t/m 10 juni waarvan de laatste twee avonden in Amsterdam. Gaat dat zien.
💐 Dat was het voor nu. Fijne verlate Moederdag voor iedereen die het viert, en tot volgende week!
Willem